مرخصی استعلاجی به بیمهشدگان تأمین اجتماعی این امکان را میدهد که در صورت بیماری، عمل جراحی یا حادثه، با ارائه گواهی پزشک مدتی از کار دور باشند و در این مدت غرامت دستمزد دریافت کنند.
این ایام جزو سابقه بیمه و کار محسوب میشود و از مرخصی استحقاقی سالانه کسر نمیشود.
قبل از ورود به جزئیات، این خلاصه کمک میکند در کمتر از یک دقیقه تصویر روشنی از مرخصی استعلاجی داشته باشید:
- مخصوص بیمهشدگان تأمین اجتماعی است
- نیاز به گواهی پزشک معتبر دارد
- سقف روز ثابت سالانه ندارد، اما تأیید پزشکی لازم است
- حقوق کامل پرداخت نمیشود و بهجای آن غرامت دستمزد پرداخت میشود
- در حالت بستری، محاسبه غرامت معمولاً از روز اول انجام میشود
- در حالت سرپایی، پرداخت معمولاً از روز چهارم شروع میشود
- در صورت طی شدن روند قانونی، این ایام جزو سابقه بیمه و کار محسوب میشود
ابزار محاسبه سریع مرخصی استعلاجی
اگر میخواهید خیلی سریع بدانید در دوران مرخصی استعلاجی تقریباً چه مبلغی به شما تعلق میگیرد و حوصله ورود به توضیحات قانونی را ندارید، از ابزار زیر استفاده کنید:
محاسبه آنلاین مرخصی استعلاجی ۱۴۰۴
اعداد نمایشدادهشده تقریبی بوده و محاسبه نهایی توسط سازمان تأمین اجتماعی انجام میشود.
📌 اعداد نمایشدادهشده در این ابزار تقریبی هستند و محاسبه نهایی توسط سازمان تأمین اجتماعی انجام میشود.
در این صفحه چه میخوانید
مرخصی استعلاجی به زبان ساده
به زبان ساده، مرخصی استعلاجی مخصوص افرادی است که بیمه تأمین اجتماعی دارند و بهطور موقت توان کار کردن را از دست میدهند. اگر بیمهپرداز باشید و مدارک پزشکی معتبر ارائه دهید، میتوانید از این مرخصی استفاده کنید؛ چه بیماری شما سرپایی باشد و چه منجر به بستری یا عمل جراحی شده باشد.
در این مدت معمولاً حقوق کامل پرداخت نمیشود و بهجای آن، سازمان تأمین اجتماعی مبلغی را تحت عنوان غرامت دستمزد پرداخت میکند.
مرخصی استعلاجی چند روز است؟
یکی از اولین و پرتکرارترین سؤالاتی که کاربران درباره مرخصی استعلاجی میپرسند این است که «چند روز میتوان از مرخصی استعلاجی استفاده کرد؟»
پاسخ کوتاه این است: مرخصی استعلاجی سقف ثابت و عدد مشخص سالانه ندارد؛ اما پاسخ دقیقتر به شرایط پزشکی، مدت بیماری و تأیید مراجع درمانی و تأمین اجتماعی بستگی دارد. در عمل، مدت مرخصی استعلاجی به چند بازه زمانی تقسیم میشود که هرکدام روند و شرایط خاص خود را دارند.
مرخصی استعلاجی کوتاهمدت (چند روز اول بیماری)
اگر بیماری یا آسیبدیدگی شما خفیف باشد و نیاز به استراحت کوتاهمدت داشته باشید، معمولاً مرخصی استعلاجی در بازه کمتر از ۳ روز قرار میگیرد.
در این حالت، گواهی پزشک کفایت میکند و معمولاً پرداخت حقوق این چند روز بر عهده کارفرماست. این نوع مرخصی بیشتر برای سرماخوردگی، بیماریهای ویروسی خفیف یا مشکلات موقتی استفاده میشود.
📌 نکته مهم این است که در این بازه، هنوز بحث غرامت دستمزد تأمین اجتماعی مطرح نیست و روند اداری پیچیدهای هم ندارد.
مرخصی استعلاجی سرپایی (بیش از ۳ روز)
اگر مدت بیماری شما طولانیتر شود و پزشک تشخیص دهد که نیاز به استراحت بیشتری دارید، مرخصی استعلاجی وارد بازه بیش از ۳ روز میشود.
از این نقطه به بعد، نقش سازمان تأمین اجتماعی پررنگتر میشود.
در مرخصیهای سرپایی، معمولاً پرداخت غرامت دستمزد از روز چهارم به بعد انجام میشود. به همین دلیل است که بسیاری از افراد متوجه میشوند چند روز اول حقوقی دریافت نکردهاند و این موضوع برایشان سؤال ایجاد میکند.
📌در این بازه، تأیید گواهی پزشک اهمیت زیادی دارد و ممکن است نیاز به بررسی توسط پزشک معتمد تأمین اجتماعی باشد.
مرخصی استعلاجی میانمدت (چند هفته تا چند ماه)
در مواردی که بیماری جدیتر است یا فرد نیاز به درمان طولانیتری دارد (مثلاً بعد از عمل جراحی)، مرخصی استعلاجی میتواند چند هفته یا حتی چند ماه ادامه پیدا کند.
در این شرایط، صرفاً ارائه یک گواهی ساده کافی نیست و روند بررسی دقیقتری انجام میشود.
معمولاً در مرخصیهای طولانیتر:
- مدارک پزشکی باید کاملتر باشد
- تأیید پزشک معتمد یا کمیسیون پزشکی لازم میشود
- مدت مرخصی بهصورت مرحلهای تمدید میشود
📌 نکتهای که خیلی از کاربران نمیدانند این است که تمدید مرخصی استعلاجی امکانپذیر است، اما باید قبل از پایان مرخصی قبلی و با مدارک پزشکی جدید انجام شود.
مرخصی استعلاجی طولانیمدت و بیماریهای خاص
در برخی شرایط خاص، مانند بیماریهای مزمن، صعبالعلاج یا آسیبهای شدید، مرخصی استعلاجی ممکن است بسیار طولانی شود.
در این موارد، موضوع فقط «مرخصی» نیست و وضعیت فرد از نظر ازکارافتادگی موقت یا دائم بررسی میشود.
اگر بیماری بهگونهای باشد که فرد برای مدت طولانی قادر به کار نباشد، پرونده میتواند به کمیسیونهای پزشکی ارجاع داده شود و تصمیمگیری درباره ادامه پرداخت غرامت یا تغییر وضعیت بیمهای انجام شود.
برای کارکنان زن، مرخصی استعلاجی با مرخصی زایمان تفاوت دارد و هرکدام قوانین، مدت و نحوه پرداخت جداگانهای دارند که باید بهدرستی از هم تفکیک شوند. علاوه بر مرخصی زایمان، قانون کار برای مادران شاغل حقوق دیگری مانند حق شیر (حق شیردهی) در نظر گرفته است که مستقل از مرخصی استعلاجی یا زایمان اجرا میشود.
آیا تعداد دفعات مرخصی استعلاجی محدود است؟
یکی از نگرانیهای رایج کاربران این است که آیا استفاده چندباره از مرخصی استعلاجی باعث مشکل میشود یا نه.
در پاسخ باید گفت که قانون، محدودیت مشخصی برای تعداد دفعات مرخصی استعلاجی تعیین نکرده است؛ اما هر بار استفاده، باید واقعاً مبتنی بر بیماری و با تأیید پزشکی باشد.
به بیان ساده، اگر بیماری واقعی و مدارک معتبر وجود داشته باشد، استفاده از مرخصی استعلاجی—even چند بار در سال—منع قانونی ندارد. اما سوءاستفاده یا مدارک غیرواقعی میتواند باعث رد شدن درخواست شود.
پس مدت مرخصی استعلاجی عدد ثابتی نیست و به شرایط جسمی فرد بستگی دارد. ممکن است چند روز باشد یا چند ماه؛ آنچه اهمیت دارد این است که روند قانونی، مدارک پزشکی و تأییدهای لازم بهدرستی انجام شود.
به همین دلیل است که مبلغ دریافتی و مدت مرخصی هر فرد میتواند با دیگری متفاوت باشد.
آیا مرخصی استعلاجی حقوق دارد؟
یکی از مهمترین و حساسترین سؤالات کاربران این است که در دوران مرخصی استعلاجی آیا حقوقی دریافت میشود یا نه.
پاسخ کوتاه این است: بله، اما نه همیشه بهصورت حقوق کامل و نه در همه روزها.
در مرخصی استعلاجی، معمولاً چیزی که پرداخت میشود «حقوق کامل ماهانه» نیست، بلکه مبلغی به نام غرامت دستمزد است که طبق ضوابط سازمان تأمین اجتماعی محاسبه و پرداخت میشود. اینکه این غرامت از چه روزی پرداخت شود و چه کسی آن را بپردازد، به مدت مرخصی و نوع بیماری بستگی دارد.
تفاوت حقوق با غرامت دستمزد در مرخصی استعلاجی
در شرایط عادی، حقوق ماهانه شما توسط کارفرما پرداخت میشود؛ اما در مرخصی استعلاجی، بهویژه وقتی مدت آن بیشتر از چند روز باشد، پرداخت از مسیر دیگری انجام میشود.
در واقع:
- حقوق عادی = پرداخت مستقیم کارفرما
- غرامت دستمزد = پرداخت حمایتی توسط سازمان تأمین اجتماعی
به همین دلیل است که مبلغ دریافتی در دوران مرخصی استعلاجی معمولاً کمتر از حقوق کامل است و زمان واریز آن هم ممکن است با حقوق ماهانه تفاوت داشته باشد.
از چه روزی مرخصی استعلاجی شامل پرداخت میشود؟
این موضوع یکی از نقاط ابهام رایج بین کاربران است.
همه مرخصیهای استعلاجی از روز اول شامل پرداخت نیستند و این مسئله کاملاً به نوع مرخصی بستگی دارد.
- در مرخصیهای سرپایی، معمولاً پرداخت غرامت دستمزد از روز چهارم آغاز میشود.
- در مرخصیهای ناشی از بستری شدن در بیمارستان، پرداخت میتواند از روز اول محاسبه شود.
به همین دلیل ممکن است فردی که ۳ روز مرخصی استعلاجی داشته، هیچ مبلغی دریافت نکند، اما فردی دیگر با همان مدت، به دلیل بستری بودن، مشمول پرداخت شود.
مبلغ غرامت دستمزد چگونه تعیین میشود؟
میزان غرامت دستمزد یک عدد ثابت برای همه نیست. این مبلغ بر اساس چند عامل محاسبه میشود، از جمله:
- میانگین حقوق مشمول بیمه
- وضعیت تأهل و داشتن افراد تحت تکفل
- نوع مرخصی (بستری یا سرپایی)
بهطور کلی، غرامت دستمزد درصدی از آخرین حقوق مشمول بیمه فرد است و نه کل حقوق دریافتی. به همین دلیل است که محاسبه دقیق آن بدون ابزار یا فرمول برای بسیاری از کاربران دشوار است.
جدول مدت مرخصی استعلاجی و نحوه پرداخت حقوق
این جدول بهصورت خلاصه و شفاف نشان میدهد که در هر بازه زمانی مرخصی استعلاجی، چه کسی پرداخت را انجام میدهد و از چه زمانی:
| مدت مرخصی استعلاجی | نوع بیماری | پرداخت از چه روزی انجام میشود؟ | پرداختکننده |
|---|---|---|---|
| ۱ تا ۳ روز | سرپایی | معمولاً پرداخت ندارد | — |
| ۱ تا ۳ روز | بستری | از روز اول | تأمین اجتماعی |
| ۴ تا ۱۵ روز | سرپایی | از روز چهارم | تأمین اجتماعی |
| ۴ تا ۱۵ روز | بستری | از روز اول | تأمین اجتماعی |
| بیش از ۱۵ روز | سرپایی یا بستری | طبق تأیید پزشک معتمد | تأمین اجتماعی |
| مرخصیهای طولانیمدت | بیماریهای خاص یا شدید | پس از بررسی کمیسیون پزشکی | تأمین اجتماعی |
📌 توجه: در موارد کمتر از ۳ روز، برخی کارفرمایان ممکن است حقوق را پرداخت کنند، اما این موضوع الزام قانونی عمومی ندارد و به سیاست داخلی کارفرما بستگی دارد.
چرا مبلغ مرخصی استعلاجی افراد متفاوت است؟
بسیاری از کاربران تصور میکنند همه افراد در مرخصی استعلاجی مبلغ یکسانی دریافت میکنند، در حالی که اینطور نیست.
حتی اگر دو نفر مدت مرخصی یکسانی داشته باشند، مبلغ دریافتی آنها میتواند متفاوت باشد؛ چون پایه محاسبه، حقوق مشمول بیمه خود فرد است.
به همین دلیل استفاده از ابزار محاسبه مرخصی استعلاجی کمک میکند قبل از طی مراحل اداری، تصویر واقعبینانهای از مبلغ قابل دریافت داشته باشید.
پس مرخصی استعلاجی حقوق دارد، اما این حقوق بهصورت غرامت دستمزد و با شرایط مشخص پرداخت میشود.
شروع پرداخت، مبلغ نهایی و حتی زمان واریز، همگی به مدت مرخصی، نوع بیماری و وضعیت بیمهای فرد بستگی دارد و برای همه یکسان نیست.
حقوق مرخصی استعلاجی را چه کسی پرداخت میکند؟
بعد از اینکه مشخص شد مرخصی استعلاجی حقوق دارد، سؤال طبیعی بعدی این است که این مبلغ دقیقاً توسط چه نهادی پرداخت میشود؛ کارفرما یا سازمان تأمین اجتماعی؟
پاسخ کوتاه این است که در اغلب موارد، پرداخت غرامت دستمزد مرخصی استعلاجی بر عهده سازمان تأمین اجتماعی است، نه کارفرما.
اما برای درک درست این موضوع، باید چند نکته مهم را بدانید.
نقش کارفرما در مرخصی استعلاجی چیست؟
کارفرما در مرخصی استعلاجی، معمولاً نقش پرداختکننده اصلی حقوق را ندارد؛ بهویژه زمانی که مرخصی بیش از چند روز طول بکشد.
نقش کارفرما بیشتر در این موارد خلاصه میشود:
- ثبت مرخصی استعلاجی در سیستم حضور و غیاب یا منابع انسانی
- تأیید غیبت موجه کارمند بر اساس گواهی پزشکی
- ارسال یا همکاری در تکمیل مدارک مورد نیاز تأمین اجتماعی
در مرخصیهای بسیار کوتاه (مثلاً ۱ تا ۳ روز)، برخی کارفرمایان بنا به سیاست داخلی خود ممکن است حقوق را پرداخت کنند، اما این موضوع الزام قانونی عمومی ندارد و نباید با غرامت دستمزد تأمین اجتماعی اشتباه گرفته شود.
نقش سازمان تأمین اجتماعی در پرداخت حقوق مرخصی استعلاجی
در مرخصیهای استعلاجی که مشمول غرامت دستمزد میشوند، پرداخت اصلی توسط سازمان تأمین اجتماعی انجام میشود.
این پرداخت زمانی انجام میشود که:
- فرد بیمهپرداز باشد
- مرخصی استعلاجی با مدارک معتبر پزشکی ثبت شده باشد
- تأییدهای لازم (پزشک معتمد یا کمیسیون پزشکی، در صورت نیاز) انجام شده باشد
سازمان تأمین اجتماعی بر اساس حقوق مشمول بیمه فرد و شرایط خانوادگی او، مبلغ غرامت دستمزد را محاسبه میکند و آن را به حساب بیمهشده واریز میکند.
حقوق مرخصی استعلاجی چه زمانی واریز میشود؟
یکی از گلایههای رایج کاربران این است که پرداخت حقوق مرخصی استعلاجی با تأخیر انجام میشود.
این موضوع تا حد زیادی طبیعی است؛ چون پرداخت غرامت دستمزد، همزمان با حقوق ماهانه انجام نمیشود و نیاز به طی شدن مراحل اداری دارد.
بهطور معمول:
- پس از تکمیل و تأیید مدارک پزشکی
- ثبت نهایی مرخصی در سیستم تأمین اجتماعی
- بررسی و محاسبه غرامت دستمزد
پرداخت در یک بازه زمانی انجام میشود که ممکن است چند هفته طول بکشد. این زمان بسته به شلوغی شعب، کامل بودن مدارک و نوع مرخصی میتواند متفاوت باشد.
نکته مهم این است که تأخیر در واریز، به معنی حذف حق شما نیست؛ بلکه صرفاً ناشی از فرآیند بررسی و محاسبه است.
اگر حقوق مرخصی استعلاجی واریز نشد چه باید کرد؟
در صورتی که مدت قابلتوجهی از ثبت مرخصی استعلاجی گذشته و هنوز مبلغی دریافت نکردهاید، معمولاً یکی از این موارد وجود دارد:
- نقص در مدارک پزشکی
- عدم تأیید گواهی توسط پزشک معتمد
- ثبت نشدن صحیح مرخصی در سیستم
- نیاز به بررسی مجدد پرونده
در این شرایط، پیگیری از طریق شعبه تأمین اجتماعی مربوطه یا سامانههای غیرحضوری بهترین و مؤثرترین راه است. اغلب با تکمیل یا اصلاح مدارک، پرداخت انجام میشود.
پس در مرخصی استعلاجی، پرداخت حقوق به شکل غرامت دستمزد انجام میشود و در اغلب موارد، مسئول پرداخت سازمان تأمین اجتماعی است نه کارفرما.
زمان و مبلغ پرداخت ممکن است با حقوق ماهانه تفاوت داشته باشد و معمولاً با کمی تأخیر و پس از بررسی مدارک انجام میشود.
اگر کارفرما با مرخصی استعلاجی مخالفت کند چه باید کرد؟
یکی از استرسزاترین موقعیتها برای کارمندان این است که با وجود بیماری و داشتن گواهی پزشک، کارفرما مرخصی استعلاجی را قبول نکند یا آن را بهعنوان غیبت غیرموجه ثبت کند.
این نگرانی کاملاً واقعی است، اما خبر خوب این است که در اغلب موارد، دست کارفرما برای مخالفت باز نیست؛ بهشرطی که مسیر قانونی را درست طی کرده باشید.
آیا کارفرما حق رد کردن مرخصی استعلاجی را دارد؟
بهطور کلی، کارفرما نمیتواند بهدلخواه خود مرخصی استعلاجی را رد کند؛ چون مبنای این نوع مرخصی، نظر و تأیید پزشک و سازمان تأمین اجتماعی است، نه سلیقه مدیر یا واحد منابع انسانی.
اگر شما:
- بیمهپرداز باشید
- گواهی پزشک معتبر ارائه داده باشید
- مدارک را در زمان مناسب ثبت کرده باشید
مخالفت کارفرما اثر حقوقی تعیینکنندهای ندارد و مرخصی استعلاجی شما میتواند معتبر شناخته شود.
مخالفت کارفرما معمولاً به چه شکلهایی اتفاق میافتد؟
در عمل، مخالفت کارفرما اغلب بهصورت مستقیم و رسمی اعلام نمیشود، بلکه به شکلهای زیر بروز میکند:
- ثبت غیبت بهعنوان «غیرموجه»
- کسر حقوق بدون توضیح
- فشار برای بازگشت زودهنگام به کار
- نپذیرفتن گواهی پزشک
شناخت این رفتارها مهم است، چون بسیاری از کارکنان تصور میکنند اگر کارفرما قبول نکند، دیگر کاری از دستشان برنمیآید؛ در حالی که اینطور نیست.
در صورت مخالفت کارفرما، مسیر درست چیست؟
اگر با چنین وضعیتی مواجه شدید، بهترین کار این است که احساسی تصمیم نگیرید و مسیر قانونی را قدمبهقدم جلو بروید.
اولین و مهمترین قدم این است که گواهی پزشکی خود را در سازمان تأمین اجتماعی ثبت کنید.
وقتی مرخصی استعلاجی توسط تأمین اجتماعی تأیید شود، عملاً نظر نهایی صادر شده و مخالفت کارفرما اهمیت خود را از دست میدهد.
در ادامه، اگر کارفرما همچنان مرخصی را نپذیرد یا حقوق را کسر کند، امکان پیگیری از طریق مراجع قانونی وجود دارد و معمولاً رأی به نفع کارمند صادر میشود؛ بهخصوص اگر مدارک پزشکی معتبر باشد.
آیا ممکن است مرخصی استعلاجی رد شود؟
بله، اما نه به دلایل سلیقهای.
رد شدن مرخصی استعلاجی معمولاً فقط در این شرایط اتفاق میافتد:
- گواهی پزشک معتبر نباشد
- مدارک ناقص یا دیر ثبت شده باشند
- بیماری یا ناتوانی بهدرستی اثبات نشود
در چنین مواردی، موضوع از مسیر پزشکی بررسی میشود، نه تصمیم کارفرما.
آیا کارفرما میتواند بهخاطر مرخصی استعلاجی اخراج کند؟
این هم یکی از نگرانیهای جدی کاربران است.
مرخصی استعلاجی، اگر قانونی و تأییدشده باشد، بهتنهایی نمیتواند دلیل اخراج یا قطع همکاری موجه تلقی شود.
هرگونه اقدام تنبیهی صرفاً بهدلیل استفاده از مرخصی استعلاجی، میتواند قابل اعتراض و پیگیری باشد.
پس اگر مرخصی استعلاجی شما با مدارک پزشکی معتبر و از مسیر قانونی ثبت شده باشد، مخالفت کارفرما مانع اصلی محسوب نمیشود.
مرجع تشخیص نهایی، پزشک و سازمان تأمین اجتماعی هستند، نه نظر شخصی کارفرما.
مراحل گرفتن مرخصی استعلاجی (از ابتدا تا دریافت حقوق)
بسیاری از ابهامهایی که درباره مرخصی استعلاجی وجود دارد، نه به قانون، بلکه به مسیر عملی و اجرایی آن مربوط میشود.
اینکه دقیقاً از کجا باید شروع کرد، چه زمانی مدارک را تحویل داد و چرا گاهی حقوق با تأخیر پرداخت میشود، سؤالاتی هستند که اگر پاسخ روشنی نداشته باشند، کاربر را سردرگم میکنند.
فرآیند مرخصی استعلاجی در عمل، یک مسیر مرحلهای اما ساده دارد؛ به شرطی که هر مرحله در زمان درست انجام شود.
مراجعه به پزشک و تشخیص ناتوانی موقت
اولین نقطه شروع، مراجعه به پزشک و دریافت گواهی پزشکی معتبر است.
این گواهی باید مشخص کند که فرد به دلیل بیماری، عمل جراحی یا حادثه، بهطور موقت توان انجام کار را ندارد و نیاز به استراحت دارد. هرچه توضیح پزشک شفافتر و مدت استراحت منطقیتر باشد، ادامه مسیر بدون دردسرتر خواهد بود.
اطلاع به کارفرما و ثبت مرخصی
بعد از دریافت گواهی پزشکی، لازم است موضوع در اولین فرصت به کارفرما یا واحد منابع انسانی اطلاع داده شود.
هدف این مرحله صرفاً اداری است: اینکه غیبت شما بهعنوان مرخصی موجه ثبت شود و بعداً بهعنوان غیبت غیرمجاز یا تخلف کاری تلقی نشود. در این مرحله معمولاً تصویر یا اصل گواهی پزشک در پرونده شما ثبت میشود.
ورود تأمین اجتماعی به فرآیند
اگر مدت مرخصی کوتاه نباشد یا موضوع شامل پرداخت غرامت دستمزد شود، از این نقطه به بعد سازمان تأمین اجتماعی وارد فرآیند میشود.
مدارک پزشکی بررسی میشود و در صورت نیاز، فرد برای تأیید نهایی به پزشک معتمد معرفی میشود. این بخش، اصلیترین گلوگاه پرداخت حقوق مرخصی استعلاجی است.
بررسی پزشکی و تأیید نهایی
در مرخصیهای طولانیتر یا بیماریهای جدیتر، ممکن است بررسی دقیقتری انجام شود.
در این شرایط، مدت مرخصی میتواند تأیید، اصلاح یا تمدید شود. این تصمیم کاملاً پزشکی است و ارتباطی به نظر کارفرما یا درخواست شخصی فرد ندارد.
محاسبه و واریز غرامت دستمزد
پس از تأیید نهایی، سازمان تأمین اجتماعی مبلغ غرامت دستمزد را محاسبه میکند.
این مبلغ بر اساس حقوق مشمول بیمه، مدت مرخصی و وضعیت خانوادگی فرد تعیین میشود و معمولاً با فاصله زمانی از حقوق ماهانه واریز میشود. تأخیر در پرداخت به معنی حذف حق نیست، بلکه بخشی از روند اداری این نوع پرداختهاست.
چرا بعضی پروندهها به مشکل میخورند؟
اغلب مشکلات زمانی پیش میآید که یکی از مراحل بالا بهدرستی یا بهموقع انجام نشود.
دیر تحویل دادن گواهی پزشک، ناقص بودن مدارک یا تصور اشتباه اینکه تمام مراحل بهصورت خودکار انجام میشود، از دلایل رایج تأخیر یا رد شدن درخواستهاست.
مسیر دریافت مرخصی استعلاجی پیچیده نیست، اما نیاز به دقت و زمانبندی درست دارد.
اگر گواهی پزشکی معتبر داشته باشید و مراحل را بهترتیب طی کنید، هم مرخصی شما قانونی ثبت میشود و هم غرامت دستمزد قابل دریافت خواهد بود.
آیا مرخصی استعلاجی جزو سابقه کار و بیمه محسوب میشود؟
این سؤال برای خیلی از کاربران حتی از موضوع «حقوق» هم مهمتر است؛ چون مستقیماً به بازنشستگی، سنوات، سابقه بیمه و آینده شغلی آنها گره خورده است.
خبر خوب این است که در اغلب موارد، مرخصی استعلاجی جزو سابقه کار و سابقه بیمه محسوب میشود؛ البته به شرطی که از مسیر قانونی طی شده باشد.
از آنجا که مرخصی استعلاجی تأییدشده جزو سابقه کار محسوب میشود، معمولاً محاسبه عیدی و سنوات کارکنان هم بر اساس همین سابقه انجام میشود، مگر در موارد خاص که قوانین اجرایی تفاوت ایجاد کنند.
مرخصی استعلاجی و سابقه بیمه
اگر مرخصی استعلاجی شما توسط سازمان تأمین اجتماعی تأیید شود و غرامت دستمزد دریافت کنید، این ایام بهعنوان سابقه بیمهای در سوابق شما ثبت میشود.
به بیان ساده، روزهایی که بهدلیل بیماری سر کار نبودهاید، از سابقه بیمه شما کم نمیشود و انگار همچنان در حال اشتغال بودهاید.
این موضوع بهویژه برای افرادی که نگران کاهش سابقه برای بازنشستگی هستند، اهمیت زیادی دارد؛ چون مرخصی استعلاجی تأییدشده، خللی در روند سابقهسازی ایجاد نمیکند.
تأثیر مرخصی استعلاجی بر سابقه کار
از نظر سابقه کاری هم وضعیت مشابهی وجود دارد.
مرخصی استعلاجی قانونی و ثبتشده، بهعنوان وقفه منفی در سابقه کار محسوب نمیشود و نباید باعث قطع پیوستگی سابقه شغلی شما شود.
به همین دلیل، کارفرما نمیتواند این ایام را بهعنوان غیبت غیرموجه یا ترک کار در پرونده شما ثبت کند؛ مگر اینکه مرخصی بدون مدارک معتبر یا خارج از مسیر قانونی بوده باشد.
آیا مرخصی استعلاجی روی عیدی و سنوات تأثیر میگذارد؟
این یکی از نقاط ابهام رایج است.
در حالت عادی، اگر مرخصی استعلاجی شما قانونی و تأییدشده باشد، اصل سابقه شما حفظ میشود؛ اما در محاسبه برخی مزایا ممکن است تفاوتهایی ایجاد شود.
در عمل، چون در دوران مرخصی استعلاجی حقوق کامل ماهانه پرداخت نمیشود و بهجای آن غرامت دستمزد دریافت میکنید، ممکن است مبنای محاسبه عیدی یا سنوات تغییر کند.
این تغییر به معنی حذف کامل حق نیست، بلکه به نحوه محاسبه و سیاستهای اجرایی بستگی دارد.
در چه شرایطی مرخصی استعلاجی جزو سابقه محسوب نمیشود؟
در برخی موارد خاص، ممکن است مرخصی استعلاجی در سابقه بیمه یا کار اثر منفی بگذارد. این حالتها معمولاً زمانی رخ میدهد که:
- مدارک پزشکی تأیید نشده باشند
- مرخصی در تأمین اجتماعی ثبت نشده باشد
- غیبت بهعنوان مرخصی غیرموجه ثبت شده باشد
به همین دلیل است که تأکید میشود مرخصی استعلاجی حتماً باید از مسیر درست و رسمی پیگیری شود.
پس اگر مرخصی استعلاجی شما با مدارک معتبر پزشکی و از طریق سازمان تأمین اجتماعی ثبت و تأیید شود، هم سابقه بیمه و هم سابقه کار شما حفظ خواهد شد.
نگرانی از حذف سابقه یا ایجاد وقفه شغلی، در این حالت مبنای درستی ندارد.
موارد خاص و نکات مهم مرخصی استعلاجی
بعضی از شرایط مرخصی استعلاجی برای همه کاربران اتفاق نمیافتد، اما دانستن آنها باعث میشود در موقعیتهای خاص دچار ابهام یا نگرانی نشوید.
در مواردی مثل بیماریهای طولانیمدت، عملهای جراحی سنگین یا شرایط خاص جسمی، مرخصی استعلاجی میتواند بیشتر از حالت معمول ادامه پیدا کند. در این شرایط، بررسی پرونده صرفاً با گواهی ساده پزشک انجام نمیشود و ممکن است نیاز به تأیید پزشک معتمد یا کمیسیون پزشکی باشد.
همچنین اگر مرخصی استعلاجی بهدرستی ثبت نشود یا مدارک پزشکی ناقص باشد، ممکن است این ایام بهعنوان مرخصی غیرموجه در نظر گرفته شود. به همین دلیل، پیگیری ثبت مرخصی در تأمین اجتماعی اهمیت زیادی دارد.
📌نکته مهم دیگر این است که مرخصی استعلاجی برای بیماری واقعی و ناتوانی موقت در نظر گرفته شده است. استفاده نادرست یا ارائه مدارک غیرواقعی میتواند باعث رد درخواست یا ایجاد مشکل در سوابق فرد شود.
مرخصی استعلاجی با بیمه بیکاری تفاوت دارد و تا زمانی که رابطه کاری برقرار است، مشمول مقرری بیکاری نمیشود؛ اما در صورت قطع همکاری، شرایط کاملاً متفاوت خواهد بود.
مبنای قانونی مرخصی استعلاجی
مرخصی استعلاجی صرفاً یک توافق بین کارگر و کارفرما نیست، بلکه پشتوانه قانونی دارد و مبنای آن در قانون کار و مقررات سازمان تأمین اجتماعی مشخص شده است.
بر اساس این مقررات، اگر بیمهشده به دلیل بیماری یا حادثه موقتاً توان انجام کار را نداشته باشد و این موضوع با نظر پزشک تأیید شود، میتواند از مرخصی استعلاجی استفاده کند و در صورت احراز شرایط، غرامت دستمزد دریافت کند.
نکته مهم این است که مرجع تشخیص نهایی مرخصی استعلاجی، پزشک و سازمان تأمین اجتماعی هستند، نه نظر شخصی کارفرما. به همین دلیل، در صورت طی شدن مسیر قانونی، این نوع مرخصی از حمایت حقوقی برخوردار است.
نحوه محاسبه مرخصی استعلاجی
محاسبه مبلغ مرخصی استعلاجی بر اساس «حقوق کامل دریافتی» انجام نمیشود، بلکه مبنای آن غرامت دستمزد است؛ مبلغی که سازمان تأمین اجتماعی برای جبران بخشی از درآمد بیمهشده در دوران بیماری پرداخت میکند.
پایه محاسبه غرامت دستمزد، میانگین حقوق روزانه مشمول بیمه است؛ یعنی همان عددی که حق بیمه بر اساس آن پرداخت شده، نه کل دریافتی یا مزایای غیرمشمول بیمه. به همین دلیل است که مبلغ مرخصی استعلاجی با حقوق واقعی افراد تفاوت دارد.
در محاسبه نهایی، چند عامل نقش تعیینکننده دارند:
- میزان حقوق مشمول بیمه
- مدت مرخصی استعلاجی تأییدشده
- نوع مرخصی (بستری یا سرپایی)
- وضعیت تأهل و داشتن افراد تحت تکفل
بر اساس این عوامل، درصدی از حقوق روزانه بهعنوان غرامت دستمزد محاسبه میشود. این درصد برای همه افراد یکسان نیست و معمولاً برای افراد دارای همسر یا افراد تحت تکفل، بالاتر از افراد مجرد در نظر گرفته میشود.
نکته مهم این است که محاسبه نهایی و قطعی غرامت دستمزد همیشه توسط سازمان تأمین اجتماعی انجام میشود و مبلغ اعلامشده قبل از تأیید نهایی، صرفاً جنبه برآورد دارد.
به همین دلیل، استفاده از ابزار محاسبه مرخصی استعلاجی کمک میکند قبل از طی مراحل اداری، تصویر واقعبینانهای از مبلغ قابل دریافت داشته باشید؛ اما عدد نهایی، پس از بررسی پرونده مشخص میشود.
مرخصی استعلاجی یکی از حقوق مهم بیمهشدگان تأمین اجتماعی است که در صورت بیماری یا حادثه، امکان دوری موقت از کار و دریافت غرامت دستمزد را فراهم میکند.
اگر مراحل قانونی بهدرستی طی شود، این مرخصی نهتنها به سابقه بیمه و کار آسیبی نمیزند، بلکه از نظر قانونی کاملاً قابل پیگیری و حمایت است.
آگاهی از شرایط، مدت، نحوه پرداخت و روش محاسبه مرخصی استعلاجی کمک میکند در زمان بیماری، بدون سردرگمی و استرس، تصمیم درست بگیرید.
